Z roku na rok w naszym kraju rośnie liczba nieautoryzowanych transakcji. Zagrożenie jest o tyle poważne, że internetowy rynek sprzedażowy jest ogromny i w wyniku pandemii ciągle się powiększa.
Część osób, które do tej pory dokonywały tylko transakcji gotówkowych, aby móc dokonać płatności w sieci zdecydowały się założyć konta bankowe i nauczyć się obsługiwać bankowość internetową. Stworzyło to doskonałą przestrzeń do działań cyberprzestępców. Oszuści wykorzystują niewiedzę czy zwykłą nieuwagę użytkowników, a w wyniku ich działań możemy stracić wszystkie pieniądze na koncie, a nawet w naszym imieniu może zostać zaciągnięty kredyt, o którym możemy się dowiedzieć kiedy po pieniądze zgłosi się komornik. Może się tak stać w wyniku nieautoryzowanych transakcji płatniczej.
Co to jest nieautoryzowana transakcja płatnicza?
Ustawa o usługach płatniczych nie precyzuje definicji pojęcia nieautoryzowanej transakcji płatniczej. Natomiast zgodnie z art. 40 ust. 1 tej ustawy, transakcję płatniczą uważa się za autoryzowaną jeżeli płatnik wyraził zgodę na dokonanie transakcji płatniczej w sposób określony w umowie między płatnikiem a jego dostawcą.
Według powyższego można stwierdzić, że nieautoryzowaną transakcją jest transakcja, na którą płatnik nie wyraził zgody. Udzielenie zgody przez płatnika jako dysponenta środków w sposób uzgodniony przez obie strony jest bowiem jedyną przesłanką autoryzacji działania. Po spełnieniu tej przesłanki możemy mówić o prawidłowo dokonanej transakcji płatniczej.
Jeśli zgoda nie została udzielona przez podmiot do tego uprawniony czyli np. posiadacza rachunku bankowego, a bank dokonał realizacji transakcji to, wedle prawa, nie uzyskał on uprawnień do obciążenia rachunku płatniczego ani też żądania zwrotu od posiadacza rachunku bankowego kwoty, którą przekazał dostawcy usług płatniczych odbiorcy.
Nieautoryzowana transakcja płatnicza jest to zatem transakcja wykonana bez zgody płatnika i to niezależnie od tego czy została zawarta przy użyciu instrumentu płatniczego (np. karta kredytowa lub aplikacja w telefonie) czy bez
Nie jesteśmy bezpieczni nawet jeśli nie posiadamy pieniędzy na koncie. Cyberprzestępcy mogą zaciągnąć kredyt na nasze konto, a następnie przelać środki na nieznane rachunki bankowe. Taka sytuacja to także nieautoryzowana transakcja płatnicza.
Nieautoryzowane transakcje – co powinno budzić niepokój?
- SMS z informacją, że trzeba dopłacić kilka złotych do przesyłki wraz z linkiem do przelewu,
- Po dokonaniu zakupu/sprzedaży na portalu aukcyjnym i potencjalny klient chce się skontaktować poza portalem, np. tylko mailowo lub poprzez komunikator,
- Odebranie telefonu od osoby przedstawiającej się jako pracownik banku z informacją o nieautoryzowanej transakcji albo proba o zainstalowanie aplikacji bankowej
- Prośba o podanie numeru karty płatniczej i kodu CVV/CVC – dzięki temu przestępcy mogą autoryzować każdą transakcję,
- SMS-y autoryzacyjne z banku – to dzięki nim autoryzujemy/wyrażamy zgodę na dokonanie transakcji i zmian w dostępie do konta. Oszuści mogą w ten sposób zmienić numer telefonu i uzyskać pełny dostęp do naszego rachunku bankowego.
Co robić jeśli zauważymy, że na naszym koncie wystąpiły nieautoryzowane transakcje?
Przede wszystkim należy zgłosić ten fakt do banku za pośrednictwem infolinii, bowiem wedle art. 46 ust. 1 w zw. z art. 45 ust. 1 i 2 u.u.p. ryzyko odpowiedzialności z tytułu przeprowadzenia nieautoryzowanej płatności spoczywa w całości na dostawcy usług płatniczych. Pod warunkiem jednak, że nie będziemy zbyt długo czekać ze zgłoszeniem. Mamy na to czas 13 miesięcy, ale im wcześniej to zrobimy, tym lepiej. Bank jest w obowiązku przywrócić poprzedni stan konta najpóźniej do końca następnego dnia po stwierdzeniu wystąpienia nieautoryzowanej transakcji. Należy też zaznaczyć, że wykazanie przez dostawcę usługi zarejestrowanego użycia instrumentu płatniczego (np. aplikacji lub karty) nie jest wystarczające do udowodnienia, że transakcja została autoryzowana przez płatnika. Zatem sam fakt skutecznego zainicjowania transakcji płatniczej nie jest wystarczający do uznania, że transakcja płatnicza jest autoryzowana i że autoryzacji dokonał płatnik.
Warto pamiętać, że opisywane działania przestępcze mogą wyczerpywać znamiona art. 279 par. 1 Kodeksu Karnego tj. kradzieży z włamaniem. Dlatego niezwłocznie należy też powiadomić organy ścigania i należy to zrobić jak najszybciej.
Należy podkreślić, że nie zawsze ryzyko nieautoryzowanej transakcji płatniczej ponosi dostawca usługi. Są sytuacje kiedy to skutkami nieautoryzowanej transakcji obciążony będzie płatnik czyli posiadacz rachunku bankowego.
Bardzo często zdarza się, że banki odrzucają reklamację w sprawie nieautoryzowanej transakcji, argumentując fakt jej zaistnienia rażącym niedbalstwem klienta. Wtedy droga do odzyskania pieniędzy nie jest wprawdzie zamknięta, ale wymaga zastosowania drogi sądowej.
Co to jest rażące niedbalstwo?
Definicji rażącego niedbalstwa nie znajdziemy w żadnej ustawie, najprościej jest powiedzieć, że rażące niedbalstwo to zbagatelizowanie reguł ostrożności wymaganych w danych okolicznościach.
Rażące niedbalstwo to klauzula generalna, dzięki której banki próbują przypisać winę za kradzież klientowi, który utracił środki zgromadzone na rachunku bankowym za sprawą dopuszczenia do nieautoryzowanej transakcji płatniczej umyślnie albo bezmyślnie.
Jeżeli bank nie uwzględni reklamacji nieautoryzowanej transakcji na rachunku bankowym i uzasadni to rażącym niedbalstwem klienta to pozostaje skierowanie sprawy do sądu. Sąd po rozpoznaniu sprawy określi czy rzeczywiście bank może być zwolniony z obowiązku zwrotu środków na nasze konto. Nie ma potrzeby czuć się przegranymi w starciu z bankami. W orzecznictwie sądowym obserwuje się bardzo dużo rozstrzygnięć na korzyść klientów banków jako strony słabszej sporu. Jednak dobrze jest aby skorzystać z pomocy wyspecjalizowanego radcy prawnego lub adwokata, który korzystając ze swojej wiedzy praktycznej przeprowadzi przez cały proces i zakończy sprawę z sukcesem.